Do zakażenia HIV może dojść przez: kontakty seksualne bez zabezpieczenia, transfuzję zakażonej krwi, używanie niesterylnych igieł/strzykawek, przejście z matki na dziecko podczas porodu lub karmienia piersią. Nie można zarazić się przez: podanie ręki, korzystanie ze wspólnych naczyń, dotykanie tych samych przedmiotów, ugryzienie komara, korzystanie z tej samej toalety czy przebywanie w jednym pomieszczeniu z osobą zakażoną.
Wirus HIV stanowi jedno z największych zagrożeń dla zdrowia publicznego na życiu. Zakażenie wirusem następuje poprzez kontakt z płynami ustrojowymi osoby zakażonej, przy czym nie każda ekspozycja prowadzi do transmisji. Ważne jest zrozumienie rzeczywistego ryzyka związanego z poszczególnymi drogami zakażenia. Świadomość społeczna dotycząca HIV często bazuje na nieaktualnych informacjach i mitach, co prowadzi do stygmatyzacji osób zakażonych. Dobra medycyna dysponuje skutecznymi metodami zapobiegania transmisji wirusa, w tym lekami antyretrowirusowymi i profilaktyką przedekspozycyjną (PrEP). Pamiętajmy, że wirus nie przenosi się poprzez codzienne kontakty społeczne – podanie ręki, przytulenie czy korzystanie ze wspólnych naczyń jest całkowicie bezpieczne.
Główne drogi zakażenia HIV i rzeczywiste ryzyko transmisji
Kontakt seksualny pozostaje dominującą drogą transmisji HIV, jednak ryzyko zakażenia zależy od wielu spraw:
- Niezabezpieczony stosunek analny – najwyższe ryzyko
- Kontakty waginalne bez zabezpieczenia
- Seks oralny – minimalne ryzyko
- Kontakt z krwią osoby zakażonej
- Wspólne używanie igieł i strzykawek
- Transmisja wertykalna (z matki na dziecko)
- Ekspozycja zawodowa pracowników medycznych
- Transfuzja krwi (obecnie ekstremalne rzadkie)
Czynniki zwiększające ryzyko zakażenia
Obecność innych chorób przenoszonych drogą płciową mocno zwiększa ryzyko zakażenia HIV. Mikrouszkodzenia i stany zapalne błon śluzowych ułatwiają wniknięcie wirusa do organizmu. Poziom wiremii (ilość kopii wirusa we krwi) u osoby zakażonej ma podstawowe znaczenie dla prawdopodobieństwa transmisji – skuteczna terapia antyretrowirusowa redukuje to ryzyko praktycznie do zera (zasada U=U, czyli „niewykrywalny = niezakaźny”). Do zakażenia może dojść także poprzez kontakt z innymi płynami ustrojowymi mającymi wirusa (jak krew, mleko matki, płyn nasienny czy wydzielina z pochwy).
Aktualnie metody profilaktyki i leczenia HIV zrewolucjonizowały podejście do tej choroby. Systematyczne przyjmowanie leków antyretrowirusowych pozwala osobom zakażonym prowadzić normalne życie i nie stanowić zagrożenia dla partnerów. Dostępność profilaktyki przedekspozycyjnej (PrEP) i poekspozycyjnej (PEP) daje dodatkowe narzędzia w zapobieganiu nowym zakażeniom. „Podstawą sukcesu jest częste testowanie się” – eksperci zalecają wykonywanie testu w kierunku HIV przynajmniej raz w roku osobom aktywnym seksualnie. Można pamiętać, że wczesne wykrycie zakażenia i rozpoczęcie leczenia daje najlepsze rokowania (także dla zdrowia osoby zakażoneji w kontekście prewencji nowych zakażeń).
Ukryte drogi przenoszenia HIV – poznaj prawdę o zakażeniu wirusem
Do zakażenia wirusem HIV może dojść przez kontakt z krwią osoby zakażonej, poprzez kontakty seksualne bez zabezpieczenia oraz od zakażonej matki do dziecka podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią. Wirus przenosi się także przez używanie tych samych igieł i strzykawek, co jest częstym problemem wśród osób uzależnionych od narkotyków. Istotne jest, że HIV nie przenosi się przez codzienne kontakty jak podanie ręki, przytulanie czy korzystanie ze wspólnych naczyń.
Transfer wirusa może nastąpić podczas zabiegów medycznych z użyciem niesterylnego sprzętu lub przez transfuzję zakażonej krwi, choć obecnie takie przypadki są bardzo rzadkie dzięki rygorystycznym procedurom bezpieczeństwa. Zwróćmy uwagę, że ryzyko zakażenia wzrasta przy obecności chorób przenoszonych drogą płciową. HIV nie przenosi się przez ukąszenia owadów, pot, łzy ani ślinę, co jest częstym błędnym przekonaniem.
Intymna ruletka – nosiciel HIV i ryzykowne gry z bezpieczeństwem
Nosiciel wirusa HIV podczas kontaktów seksualnych bez zabezpieczenia stanowi poważne zagrożenie dla partnera. Ryzyko zakażenia HIV podczas jednorazowego stosunku bez zabezpieczenia wynosi od 0,1% do nawet 3%, zależnie rodzaju kontaktu i stadium choroby nosiciela. Świadome narażanie partnera na zakażenie HIV jest przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności. Odpowiedzialność karna dotyczy także sytuacji, gdy do zakażenia ostatecznie nie doszło.
- Największe ryzyko zakażenia występuje podczas kontaktów analnych
- Obecność innych chorób przenoszonych drogą płciową zwiększa ryzyko
- Skuteczna terapia antyretrowirusowa mocno zmniejsza zakaźność
- Prezerwatywa redukuje ryzyko transmisji HIV o około 95%
Osoba żyjąca z HIV ma prawny obowiązek poinformować partnera o swoim statusie serologicznym przed rozpoczęciem współżycia. Brak tej informacji może skutkować odpowiedzialnością karną, nawet jeśli partner nie został zakażony. Dla świadomego narażenia na zakażenie HIV, poszkodowany może dochodzić swoich praw na drodze cywilnej.
Psychospołeczne aspekty ujawniania statusu HIV+
Problem ujawniania statusu serologicznego partnerom seksualnym jest złożonym zagadnieniem społecznym i psychologicznym. Strach przed stygmatyzacją i odrzuceniem często powstrzymuje osoby HIV+ przed szczerą rozmową z potencjalnymi partnerami. Jednak zatajenie tej informacji może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i zdrowotnych dla obu stron.
Salon piękności czy salon ryzyka? HIV nie wybiera miejsca
Każdy zabieg kosmetyczny naruszający ciągłość skóry niesie potencjalne ryzyko zakażenia wirusem HIV. Do najniebezpieczniejszych procedur należą: manicure, pedicure, przekłuwanie uszu, tatuaże oraz zabiegi mezoterapii. Podstawowym czynnikiem ryzyka jest używanie niesterylnych narzędzi, które miały kontakt z krwią zakażonej osoby. Wirus HIV może przetrwać poza organizmem człowieka do 7 dni, szczególnie w zaschniętej krwi.
Eksperci zalecają korzystanie wyłącznie z certyfikowanych salonów kosmetycznych, które przestrzegają rygorystycznych procedur sterylizacji. Przed zabiegiem warto sprawdzić, czy salon używa autoklawu do sterylizacji narzędzi oraz czy stosuje jednorazowe materiały. Najlepszym rozwiązaniem jest manie własnego zestawu narzędzi do manicure i pedicure.
Ryzyko zakażenia HIV w profesjonalnym salonie kosmetycznym jest dosyć niskie, jednak nie można go całkowicie uniemożliwić. W kwestii zauważenia nieprawidłowości w zakresie higieny, należy niezwłocznie zgłosić to do lokalnej stacji sanitarno-epidemiologicznej.
