Umowa użyczenia lokalu członkowi rodziny może być zawarta ustnie lub pisemnie. Użyczenie jest bezpłatne – biorący lokal nie płaci za jego używanie. Okres użyczenia może być określony lub nieokreślony. Biorący w użyczenie ponosi zwykłe koszty utrzymania lokalu (media, drobne naprawy). Do użyczenia nie stosuje się przepisów o najmie/dzierżawie. Biorący ma obowiązek zwrócić lokal w stanie niepogorszonym. Użyczający może wypowiedzieć umowę, jeśli biorący używa lokalu niezgodnie z przeznaczeniem lub zaniedbuje obowiązki.
Użyczenie mieszkania członkom rodziny to ciekawa praktyka, szczególnie w czasach rosnących cen najmu i trudności mieszkaniowych. Sporo ludzi decyduje się na takie rozwiązanie, aby pomóc bliskim w trudnej sytuacji życiowej. Ważne jest jednak odpowiednie zabezpieczenie interesów obu stron poprzez właściwe sformalizowanie takiej umowy.
Podstawową kwestią przy użyczeniu mieszkania jest spisanie umowy mającej następujące elementy:
- Dokładne określenie przedmiotu użyczenia
- Czas trwania umowy
- Zasady ponoszenia kosztów eksploatacyjnych
- Możliwości i warunki wypowiedzenia
- Zobowiązania biorącego w użyczenie
- Stan techniczny lokalu
- Zakres dozwolonych modyfikacji
Umowa użyczenia mieszkania różni się mocno od zwykłego najmu – jest co do zasady nieodpłatna (choć biorący w użyczenie pokrywa koszty eksploatacyjne). Biorący mieszkanie w użyczenie ma obowiązek dbać o substancję lokalu jak dobry gospodarz. Trzeba pamiętać, że użyczający może żądać zwrotu mieszkania przed terminem, jeśli biorący używa go niezgodnie z przeznaczeniem lub zaniedbuje swoje obowiązki (zgodnie z art. 716 Kodeksu cywilnego).
Praktyczne aspekty związane z użyczeniem mieszkania i potencjalne problemy rodzinne
Mimo rodzinnego charakteru relacji, warto bardzo dokładnie określić wzajemne preferencje i obowiązki. Ważne jest ustalenie zasad dotyczących: podziału kosztów eksploatacyjnych, zakresu możliwych remontów i zmian w mieszkaniu, a także sposobu zakończenia użyczenia. Doświadczenie pokazuje, że brak jasnych ustaleń może prowadzić do nieporozumień i konfliktów rodzinnych. Użyczający powinien także sprawdzić kwestie podatkowe – mimo że umowa użyczenia jest nieodpłatna, mogą pojawić się zobowiązania podatkowe związane z pokrywaniem przez biorącego określonych kosztów.
W praktyce warto zwrócić szczególną uwagę na kwestie związane z odpowiedzialnością za szkody oraz ubezpieczeniem mieszkania. Biorący w użyczenie powinien sprawdzić wykupienie polisy OC. Idąc dalej musimy pamiętać o tym, że użyczenie – w przeciwieństwie do najmu – nie daje biorącemu tak szerokiej ochrony prawnej (na przykład w kontekście wypowiedzenia umowy). Dobrą praktyką jest także sporządzenie protokołu zdawczo-odbiorczego dokumentującego stan mieszkania na początku i końcu użyczenia.
Użyczenie mieszkania rodzinie – o bezpłatnym udostępnieniu lokalu krewnym
Nieodpłatne użyczenie lokalu członkowi rodziny to forma umowy cywilnoprawnej, w której właściciel (użyczający) przekazuje bezpłatnie prawo do korzystania z mieszkania lub domu drugiej osobie (biorącemu do używania). Umowa użyczenia może zostać zawarta także w formie pisemneji ustnej, jednak ze względów bezpieczeństwa prawnego zdecydowanie poleca się formę pisemną. W dokumencie warto określić okres użyczenia, stan techniczny lokalu oraz zasady ponoszenia kosztów eksploatacyjnych.
Biorący lokal w użyczenie jest zobowiązany do pokrywania bieżących kosztów utrzymania mieszkania, np. opłaty za media, czynsz administracyjny czy drobne naprawy. Użyczający jednak pozostaje właścicielem nieruchomości i co do zasady odpowiada za poważniejsze remonty oraz naprawy wynikające ze zwykłego zużycia. Trzeba pamiętać, że mimo rodzinnego charakteru relacji, umowa użyczenia rodzi konkretne prawa i obowiązki dla obu stron. Biorący do używania powinien korzystać z lokalu zgodnie z jego przeznaczeniem i zwrócić go w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem normalnego zużycia. Umowa może zostać wypowiedziana przez użyczającego w przypadku, gdy biorący używa rzeczy niezgodnie z przeznaczeniem lub zaniedbuje swoje obowiązki.
Umowa użyczenia mieszkania a podatek od darowizny
Umowa użyczenia mieszkania i podatek od darowizny to dwa odrębne zagadnienia prawne, które czasem mogą się ze sobą łączyć. Użyczenie mieszkania samo w sobie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od darowizny, ponieważ nie stanowi przeniesienia własności nieruchomości. Jest to jedynie czasowe przekazanie prawa do korzystania z lokalu. Biorący w użyczenie może bezpłatnie korzystać z mieszkania, ale musi pokrywać koszty eksploatacyjne związane z jego użytkowaniem.
Ważne aspekty dotyczące użyczenia mieszkania i podatku od darowizny:
- 1. Umowa użyczenia może być zawarta w formie ustnej, ale dla celów dowodowych lepiej sporządzić ją pisemnie
- 2. Użyczający nie otrzymuje wynagrodzenia za udostępnienie mieszkania
- 3. Biorący w użyczenie ponosi zwykłe koszty utrzymania lokalu
- 4. Podatek od darowizny pojawia się tylko przy przeniesieniu własności nieruchomości
- 5. Częste opłacanie czynszu przez użyczającego nie jest traktowane jako darowizna
- 6. Umowa użyczenia może być zawarta na czas określony lub nieokreślony7. W sprawie przekroczenia poziomy świadczeń musimy zgłosić to do urzędu skarbo
Trzeba pamiętać, że jeśli użyczający regularnie przekazuje biorącemu w użyczenie środki finansowe na pokrycie kosztów utrzymania mieszkania, może to zostać uznane za darowiznę podlegającą opodatkowaniu. Sytuacja taka wymaga szczególnej uwagi i może wymagać zgłoszenia do urzędu skarbowego, szczególnie gdy wielkość przekazanych środków przekracza kwoty wolne od podatku w danej grupie podatkowej.
Użyczenie mieszkania byłemu małżonkowi po rozwodzie – o prawach i obowiązkach stron
Bezpłatne użyczenie lokalu byłemu małżonkowi po rozwodzie jest formą umowy cywilnoprawnej, która może zostać zawarta również w formie pisemneji ustnej. Podstawą prawną takiego użyczenia jest art. 710 Kodeksu cywilnego. Użyczający (właściciel mieszkania) zobowiązuje się do oddania lokalu do bezpłatnego używania byłemu małżonkowi na czas określony lub nieokreślony. Biorący w użyczenie (były małżonek) może korzystać z lokalu zgodnie z jego przeznaczeniem i zobowiązuje się do ponoszenia zwykłych kosztów utrzymania. Do takich kosztów zalicza się opłaty za media, czynsz administracyjny czy drobne naprawy.
Trzeba pamiętać, że użyczenie nie jest równocześnie co najem – jest umową nieodpłatną. Właściciel mieszkania ma prawo wypowiedzieć umowę użyczenia w przypadku, gdy były małżonek używa lokalu niezgodnie z umową lub jego przeznaczeniem. Po zakończeniu użyczenia, biorący zobowiązany jest zwrócić lokal w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem normalnego zużycia. Umowa użyczenia może być korzystnym rozwiązaniem w sytuacji, gdy byli małżonkowie chcą uregulować sprawy mieszkaniowe po rozwodzie w sposób polubowny, szczególnie gdy w grę wchodzi dobro wspólnych dzieci.
